Historia Tych

Tychy to miasto znajdujące się na południu Polski, w województwie śląskim, w południowej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP).

Posiada ono prawa powiatu i leży na wysokości poniżej 300 m n.p.m. (w jego południowej części). Mieści się na pograniczu Kotliny Oświęcimskiej i Wyżyny Śląskiej, w obrębie megaregionu Karpackiego. W odległości 25 km od Tychów znajduje się Beskid Śląski oraz Beskid Żywiecki. Od południa, wschodu i zachodu miasto otaczają Lasy Pszczyńskie (pozostałość po dawnej Puszczy Pszczyńskiej). Na północ od Tychów znajdują się Lasy Katowicko-Murckowskie, które są fragmentem Leśnego Pasa Ochronnego GOP.

Nazwa miasta pochodzi prawdopodobnie od zdrobnienia imienia Tymoteusz, czyli od Tycha.

Historia Tychów rozpoczęła się w 1467 roku. Wtedy to bowiem ukazała się pierwsza pisemna wzmianka o tym grodzie (w protokolarzu pszczyńskim). Na dawnych tyskich pieczęciach widniał herb przedstawiający róg myśliwski. Dziś Tychy znaczą się podobnym herbem.

Osada była położona w samym środku Puszczy Pszczyńskiej. Dzięki temu stanowiła dogodne miejsce do zarządzania lasami i organizowania polowań.

Od 1548 roku Ziemia Pszczyńska była we władaniu potomków starośląskiej szlachty – Promnitzów (Promniców). Stanisław Promnic (dworzanin Zygmunta Augusta) zapoczątkował rozwój gospodarczy tych ziem.

Od XVII wieku Tychy były jednym z najzamożniejszych grodów Ziemi Pszczyńskiej. Istniał tu Browar Książęcy, uprawiano chmiel i jęczmień, w licznych stawach hodowano ryby, rozwijał się przemysł, rosła także rola rzemiosła. We wzniesionym przez Promniców pałacu (druga połowa XVII wieku) utworzono samodzielny urząd leśny. Temu obiektowi podlegało 5 nadleśnictw i kilkadziesiąt leśniczówek.

W 1870 roku wybudowano pierwszą linię kolejową, która łączyła Tychy z Katowicami i Szopienicami przez Murcki oraz z Dziedzicami.

17 lat później powstała w Tychach Fabryka Celulozy Sulfitowej. Zaś w 1898 roku został otwarty Browar Obywatelski.

W nocy z dnia 16 na 17 sierpnia 1919 roku wybuchło tu pierwsze Powstanie Śląskie. Miasto zostało przejęte przez powstańców. Trzy lata później na mocy traktatu wersalskiego Ziemia Pszczyńska wróciła do Polski. Tychy zaczęły się wówczas bardzo szybko rozwijać. Powstał szpital i sierociniec, wybudowano szkoły, liczne sklepy, gospody, restauracje, pocztę oraz urządzenia sportowe z basenem i kręgielnią. Konsekwencją tych działań było przyznanie osadzie praw gminy miejskiej. Stało się to na mocy uchwały Śląskiej Rady Wojewódzkiej z dnia 20 listopada 1933 roku. Decyzja weszła w życie rok później

Wybuch II wojny światowej nie zniszczył tego miasta. Spowodował jednak reorganizację tyskiej administracji. Tychy weszły wówczas w skład Prowincji Śląskiej, a po jej podziale (w 1940 r.) – Prowincji Górnośląskiej.

Ziemia tyska stanowiła silny ośrodek polskości. Mieszkańcy Tychów zawsze należeli do grona silnych patriotów i przeciwstawiali się zaborcom. Brali aktywny udział zarówno w powstaniach śląskich, jak i II wojnie światowej.

Tychy wyzwolono 28 stycznia 1945 roku. Niestety w wyniku walk na terenie miasta zniszczono 26 zabudowań oraz wieżę wodociągową. W latach 1945-1950 gmina skupiła się na odbudowie gospodarczej.

W 1950 roku nastąpił gwałtowny rozwój Tychów. Miasto zostało wówczas rozbudowane i rok później ponownie otrzymało prawa miejskie.

W 1997 roku utworzono tu Podstrefę Tyską Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

We wrześniu 2004 roku Tychy stały się częścią Górnośląskiego Związku Metropolitalnego.

Od 2000 roku prezydentem Tychów jest Andrzej Dziuba.

 

Charakterystyczną cechą tej miejscowości są liczne zabytkowe kapliczki i krzyże przydrożne, które kiedyś wytyczały główne trakty komunikacyjne.

Zabytki Tychów to zespoły: pałacowo-parkowy; huty paprockiej; Browaru Obywatelskiego oraz kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny.

Znajdują się tu również: Tyskie Muzeum Piwowarstwa, Teatr Mały czy Muzeum Miejskie w Tychach.

Miasto słynie z Tyskich Browarów Książęcych, na terenie których stoi Tyskie Browarium.

7 kilometrów od Tychów leży zameczek myśliwski w Promnicach.

Honorowymi Obywatelami Tychów są: ksiądz arcybiskup doktor Damian Zimoń (katowicki metropolita), Mariusz Czerkawski (hokeista), Marek Moś (założyciel i dyrektor artystyczny Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy), Marek Szczepański (profesor socjologii, współzałożyciel samorządowej Wyższej Szkoły Zarządzania i Nauk Społecznych w Tychach).

Osobami związanymi z Tychami są m.in.: Ryszard Riedel (wokalista, lider zespołu Dżem), Sebastian Riedel (polski muzyk, gitarzysta; założyciel zespołu Cree), Piotr Kupicha (piosenkarz, lider zespołu Feel), Krzysztof Oliwa (hokeista), Krystyna Loska (prezenterka TV), August Kiss (rzeźbiarz), Ireneusz Krosny (mim), Bartłomiej Kuchta (polski tenisista), Zbigniew Białek (koszykarz), Sylwia Pycia (siatkarka), Witold Bańka (lekkoatleta), Bartosz Karwan (piłkarz).